Loopbaanoriëntatie (lob) is een essentieel onderdeel van het praktijkgerichte programma, maar hoe begeleid je leerlingen op een manier die hen echt verder helpt? Vaak denken we dat het gaat om leerlingen zo snel mogelijk een carrièrekeuze te laten maken (want een beroep kiezen is toch het belangrijkste, nietwaar?). Maar eigenlijk draait het om hen te leren reflecteren op hun eigen interesses, talenten en mogelijkheden.
Starten met zelfkennis
Tijdens mijn jaren voor de klas met basis- en kaderklassen Dienstverlening & Producten, heb ik steeds beter geleerd hoe ik lob effectief in mijn praktijklessen kan integreren. En om eerlijk te zijn: ik ben begonnen met het idee van lob-lessen weg te gooien. Lob zit namelijk in elke les, in elke opdracht, in elk leerproces. Natuurlijk zijn er momenten waarop je er expliciet aandacht aan besteedt, maar juist de alledaagse momenten – dáár zit de meeste lob-winst in.
We kennen allemaal ondertussen wel de standaard vragen: Wie ben ik? Wat vind ik leuk? Waar ben ik goed in? Deze vragen vormen een mooi startpunt, maar als iemand mij, als dertigjarige, uit het niets vraagt wie ik ben, dan denk ik niet dat ik meteen een antwoord klaar heb. Daarom is het belangrijk om deze vragen geleidelijk te verweven in de dagelijkse leeractiviteiten, zodat leerlingen op een natuurlijke manier meer inzicht krijgen in zichzelf en ontdekken dat hun interesses en talenten belangrijk zijn bij het kiezen van een richting voor de toekomst. En vaak gebeurt dit zonder erbij na te denken (denk daar maar eens over na!).
Verweven in de lessen
Zoals ik al zei, lob zit verweven in je lessen. Bij elke opdracht die leerlingen uitvoeren, is er een kans om met ze in gesprek te gaan. Merk je dat een leerling graag timmert? Vraag dan eens: “Waarom vind je dit zo leuk?” Is het omdat ze haar energie kwijt kan? Omdat ze het geweldig vindt om iets met haar handen te maken? Of misschien omdat ze merkt dat ze dit wel kan, terwijl ze wiskunde juist heel lastig vindt? Door voortdurend deze soort ‘wegwerpgesprekjes’ te hebben, leren leerlingen bewust en onbewust meer na te denken over de kernpijlers van LOB.
Hier is een aantal tips die je direct in je praktijklessen kunt toepassen:
- Stel open vragen: Vraag niet alleen wat leerlingen doen, maar ook waarom ze het doen en wat ze eraan leuk vinden. Dit stimuleert reflectie.
- Laat ze experimenteren: Geef ruimte voor leerlingen om verschillende taken uit te proberen. Dit helpt ze ontdekken wat ze leuk vinden en waar hun talenten liggen.
- Bespreek leerervaringen: Neem tijdens of na een opdracht even de tijd om te bespreken wat ze hebben geleerd, niet alleen qua vakkennis, maar ook over zichzelf.
- Stimuleer samenwerken: Door samen te werken, ontdekken leerlingen welke rollen ze prettig vinden: zijn ze graag de leider, de uitvoerder, de creatieve denker?
- Wees een rolmodel: Deel je eigen ervaringen over loopbaanoriëntatie en wat jou heeft geholpen om keuzes te maken. Zo ben ik zelf begonnen op de havo, teruggestroomd naar het vmbo, volgde daarna een mbo-opleiding en uiteindelijk het hbo. Kortom, je komt er wel!
Bryan is onderwijsontwikkelaar voor het vmbo bij Dubbelklik. Met ervaring als mentor, vakgroepvoorzitter en docent in o.a. de vakken Dienstverlening & Producten, Zorg & Welzijn, Fotografie en Robotica op het vmbo, deelt hij zijn praktijkervaringen en inzichten om collega’s te inspireren en te ondersteunen. Neem contact op via bryan@dubbelklik.nu.
