Toen ik begon als docent Dienstverlening & Producten, kreeg ik al snel de taak om de verbinding te leggen tussen de school en de wijk. Oftewel: werken met externe opdrachtgevers, iets wat ook een belangrijk onderdeel is van het praktijkgericht programma (PGP). Hoewel ik ontdekte dat dit voor elke docent, school, wijk, gemeente en regio anders is, wil ik hier graag mijn ervaringen delen over het werken met externe opdrachtgevers op het vmbo.
Laat ik beginnen met ‘ne gooje roetsj en de beste wensen voor 2025! (Als Limburger hoort het er gewoon bij om het op deze manier te zeggen.) Dit is altijd zo’n moment waarop mijn innerlijke gevoelens een beetje in strijd gaan. Aan de ene kant voelt het als een frisse start, maar aan de andere kant zitten we halverwege het schooljaar, begint de sleur erin te komen, en stapelt de druk zich langzaam op. Op school draait alles steeds meer om het eindexamen, en ondertussen duiken de voorbereidingen voor het nieuwe schooljaar alweer op – van PTA’s tot alles wat daarbij komt kijken. Kortom, ik voel je. Maar laten we er samen een mooie tijd van maken en het nieuwe jaar vol energie aanpakken!
Wat is een externe opdrachtgever?
Een externe opdrachtgever is een bedrijf, organisatie of instelling van buiten de school die een realistische opdracht geeft aan leerlingen. Deze opdracht is vaak gebaseerd op een echte vraag of uitdaging uit de praktijk, waardoor leerlingen de kans krijgen om in een realistische context te werken aan hun vaardigheden. Binnen het praktijkgerichte programma is het werken met externe opdrachtgevers een manier om leerlingen kennis te laten maken met de ‘echte wereld’, hen ervaring te laten opdoen met verschillende beroepen, en te leren hoe het is om te werken voor een echte klant.
Groot en klein: van het lokale winkeltje tot het grote bedrijf
Externe opdrachtgevers komen in alle soorten en maten voor. Soms werk je samen met een groot distributiecentrum aan de rand van het dorp, en soms met de lokale slager, supermarkt of dierenwinkel. Mijn ervaring is dat beide soorten opdrachtgevers waardevol zijn voor leerlingen. Bij een grote organisatie krijgen ze te maken met een groter geheel, meer structuur en wellicht meer formele communicatie. Bij de kleine ondernemer leren ze juist hoe het is om in een hechte, persoonlijke omgeving te werken en hebben ze vaak direct contact met de eigenaar. Beide ervaringen zijn waardevol en geven leerlingen een veelzijdig beeld van de arbeidsmarkt.
Geen van beide is dus per se beter dan de ander!
Je eigen netwerk is groter dan je denkt
Een van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd, is dat je netwerk vaak groter is dan je denkt. Veel docenten beginnen direct met koud bellen of mailen naar bedrijven, maar vaak zitten de beste contacten al in je eigen netwerk. Denk aan ouders van leerlingen, vrienden, familie, oud-leerlingen, collega’s of mensen uit je eigen omgeving. Je zult verbaasd zijn hoeveel mensen bereid zijn om hun netwerk in te zetten om een externe opdrachtgever voor jouw leerlingen te vinden. En vergeet ook niet je collega’s te vragen naar hun connecties. Zij kunnen bijvoorbeeld via hun partner, sportclub of andere sociale contacten in aanraking komen met potentiële opdrachtgevers. Over het algemeen zijn mensen vaak bereid om te helpen wanneer je aangeeft dat je op zoek bent naar iets voor je school of leerlingen.
Zelf heb ik altijd moeite gehad om voldoende goede externe opdrachtgevers te vinden. Juist vanuit onder andere deze ervaring hebben we bij het ontwikkelen van onze onderwijsmiddelen voor het PGP ook doe-projecten ontworpen waarbij leerlingen werken voor een fictieve opdrachtgever. Deze projecten bevatten compleet uitgewerkte bedrijven, inclusief medewerkers, taken, e-mails, video’s, reclame, en meer. Ze zijn ideaal om in te zetten naast je eigen projecten met externe opdrachtgevers. Meer weten? Bekijk dan de informatie op onze onderwijsmiddelen pagina.
Waar je school ligt, doet ertoe
Een van mijn grootste frustraties bij het werken met externe opdrachtgevers is dat de locatie van de school vaak niet wordt meegenomen in de (landelijke) gesprekken. Scholen in steden of grote gemeenten hebben vaak (niet altijd, maar vaak) een veel grotere kans om externe opdrachtgevers te vinden dan scholen in kleine dorpen waar misschien maar een paar bedrijven zitten. Maar laat je hierdoor niet ontmoedigen! In plaats van te focussen op wat er niet is, kijk naar wat er wél is. Kleine bedrijven zijn vaak heel benaderbaar en enthousiast om mee te werken, juist omdat ze zo betrokken zijn bij de gemeenschap. En als je echt niemand in de buurt kunt vinden, denk dan eens buiten de grenzen van het dorp en zoek naar mogelijkheden in de dichtstbijzijnde stad.
Aan aantal tips voor scholen in kleine dorpen die mij ook ontzettend hebben geholpen: Werk samen met andere scholen in de regio om samen een opdrachtgever te benaderen; benader lokale verenigingen of stichtingen; ook zij hebben vaak opdrachten; maak gebruik van online mogelijkheden, zoals opdrachten op afstand via Teams.
Verwachtingen en tijdsinvestering
Wanneer je met een externe opdrachtgever werkt, is het belangrijk om de verwachtingen duidelijk te bespreken. Het is soms verleidelijk om te denken dat leerlingen direct aan de slag kunnen met een opdracht, maar dat is vaak niet haalbaar. De doelgroep is vmbo, en dat betekent dat je soms de eisen wat moet bijstellen. Niet elk bedrijf is gewend aan het werken met vmbo-leerlingen en hun begeleidingsniveau kan verschillen.
Een externe opdrachtgever hoeft niet altijd fysiek aanwezig te zijn of de leerlingen op hun locatie te ontvangen. Er zijn verschillende manieren om dit in te vullen: De opdrachtgever kan een keer naar school komen om de opdracht toe te lichten of om feedback te geven; een groepje leerlingen kan de opdrachtgever bezoeken voor een rondleiding of presentatie; via Teams of een ander videobelplatform kan er regelmatig contact zijn tussen de opdrachtgever en de leerlingen; door flexibel te zijn en samen met de opdrachtgever te bespreken wat voor beide partijen haalbaar is, vergroot je de kans op een succesvolle samenwerking.
Werken met externe opdrachtgevers is een fantastische manier om je lessen levendiger en realistischer te maken voor je leerlingen. En een laatste advies: één opdrachtgever is al ontzettend waardevol, en beter dan helemaal geen! Dwing jezelf dus niet om voor elk project telkens weer een externe opdrachtgever te vinden; focus op kwaliteit boven kwantiteit. Heb jij ook ervaring met werken met externe opdrachtgevers, of wil je hier eens over sparren? Stuur me gerust een mailtje. Ik ben altijd benieuwd naar nieuwe ideeën en ervaringen!
Bryan is onderwijsontwikkelaar voor het vmbo bij Dubbelklik. Met ervaring als mentor, vakgroepvoorzitter en docent in o.a. de vakken Dienstverlening & Producten, Zorg & Welzijn, Fotografie en Robotica op het vmbo, deelt hij zijn praktijkervaringen en inzichten om collega’s te inspireren en te ondersteunen. Neem contact op via bryan@dubbelklik.nu.
