In gesprek over jouw praktijkgericht programma?

Blog

Projecten versus projectgericht leren

Als docent en onderwijsontwikkelaar binnen het vmbo ben ik al jarenlang bezig met het ontwikkelen en begeleiden van projecten. Maar wanneer ben je nou eigenlijk bezig met projectgericht leren? Er is namelijk een groot verschil tussen ‘een project uitvoeren’ en echt projectgericht leren. En eerlijk is eerlijk, ik wist niet dat er zo’n groot verschil bestond tot ik er zelf echt mee aan de slag ging. Met het praktijkgericht programma in gedachten, leek het mij interessant  om mijn ervaringen en inzichten rondom projectgericht leren te delen.

Projecten: vaak vastomlijnd en voorspelbaar

In veel scholen zijn ‘projecten’ vaak een reeks taken die leerlingen zelfstandig of met minimale begeleiding kunnen uitvoeren. Misschien herken je het wel: de leerlingen krijgen een opdracht op papier of via de ELO, er wordt een deadline gegeven, en ze gaan aan de slag. Dit kunnen ze vaak alleen of in groepjes tijdens de lesuren, maar de begeleiding van de docent is beperkt tot het beantwoorden van vragen of controleren van het eindproduct.

Deze manier van werken kan absoluut waardevol zijn, maar het heeft ook zijn beperkingen. Leerlingen krijgen weinig ruimte om zelf keuzes te maken of om hun eigen leerproces te sturen. Het eindproject ligt meestal al vast, er is een duidelijk draaiboek, en de meeste beslissingen zijn al door de docent genomen. De focus ligt vaak op het eindproduct: een werkstuk, een maquette, een presentatie – en dan is het klaar.

Projectgericht leren: het proces staat centraal

Bij projectgericht leren ligt de nadruk echter meer op het leerproces, niet alleen op het eindproduct. Leerlingen worden uitgedaagd om zelf aan de slag te gaan met echte vragen en problemen. In plaats van een vooropgezet plan volgen, worden ze gestimuleerd om hun eigen weg te vinden, keuzes te maken, fouten te maken, en daarvan te leren.

Wat betekent dat in de praktijk? Het betekent dat leerlingen niet zomaar een opdracht uitvoeren, maar actief betrokken zijn bij het vormgeven van hun leerproces. Ze werken samen, doen onderzoek, experimenteren, en passen hun plannen aan op basis van wat ze onderweg tegenkomen. Als docent ben je er niet alleen om opdrachten te geven en te controleren, maar om te begeleiden, vragen te stellen, en te coachen.

Twee voorbeelden uit mijn eigen lessen

Het verschil in begeleiding: Bij traditionele projecten geef ik als docent vaak de opdracht en gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag. Bij projectgericht leren ben ik vanaf het begin betrokken, stel ik vragen en help ik de leerlingen om hun ideeën uit te werken en te ontwikkelen. Ik werk harder aan het begin, zodat zij zelfstandiger kunnen werken tijdens het proces.

Keuzes maken: In een traditioneel project is er vaak maar één juiste manier om het project uit te voeren (dit zie je ook vaak terug in het beoordelingsmodel). Bij projectgericht leren hebben leerlingen de vrijheid om hun eigen keuzes te maken. Ze leren om te beslissen wat voor hen werkt en passend is. Dat betekent dat er vaak meerdere oplossingen of eindproducten mogelijk zijn.

ProjectenProjectgericht Leren
Kan vaak alleen met minimale hulp van de docent, ouders of medeleerlingen.Heeft begeleiding van de docent en samenwerking met medeleerlingen nodig.
De opdrachtbeschrijving is vaak kort en herhaalt zich elk jaar.Is een continu proces met veel vragen en wordt na evaluatie met leerlingen steeds aangepast.
De docent werkt vooral ná het project om alles na te kijken.De docent werkt vooral vóór het project om een inspirerende start te bedenken en goede vragen te stellen.
Keuzes liggen vast en zijn vaak gebaseerd op ‘zo deden we het vorig jaar’.Keuzes ontstaan tijdens het project, afhankelijk van wat de leerlingen willen en moeten leren.
Iedereen bereikt hetzelfde doel.De doelen verschillen per leerling en worden afgestemd op hun niveau.
Er wordt gewerkt aan één opdracht die voor iedereen gelijk is.Leerlingen werken op hun eigen manier aan verschillende opdrachten die aansluiten bij wat zij willen leren.
Het eindproduct staat vast: vaak een werkstuk of  presentatie.Het eindproduct kan bijvoorbeeld product zijn die écht door de opdrachtgever gebruikt wordt.


Waarom is projectgericht leren zo waardevol?

Wat ik persoonlijk heb gemerkt, is dat projectgericht leren de leerlingen echt in beweging zet. Ze zijn meer betrokken, nemen meer verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces, en ontwikkelen vaardigheden die ze later in hun leven nodig zullen hebben. Bij projectgericht leren werken leerlingen niet alleen aan vakinhoudelijke doelen, maar ook aan hun vermogen om samen te werken, kritisch te denken, problemen op te lossen, en hun eigen keuzes te maken.

Een paar tips voor het starten met projectgericht leren: Begin klein, start met een klein project en laat de leerlingen al wat meer keuzes maken. Stel vragen in plaats van antwoorden te geven, in plaats van een leerling te vertellen hoe iets moet, vraag hoe hij of zij denkt het aan te pakken. Bied structuur, maar wees flexibel: Een goede structuur is belangrijk, maar geef ruimte aan leerlingen om zelf richting te geven aan hun leerproces. Maak het relevant, laat leerlingen werken aan echte, betekenisvolle opdrachten die aansluiten bij hun belevingswereld.


Projectgericht leren is een reis

Net zoals voor onze leerlingen, is projectgericht leren ook voor docenten een leerproces. Het is niet perfect (geloof me hoor, het is in mijn lessen vaak genoeg mis gegaan!), het kost tijd, en het vraagt om een andere manier van lesgeven. Maar geloof me, de winst is groot. Ben je zelf al bezig met projectgericht leren of ben je benieuwd naar hoe je dit kunt toepassen in jouw lessen of binnen het praktijkgericht programma? Ik hoor graag jouw ervaringen of ga in gesprek! Stuur me gerust een mailtje.





Gerelateerde artikelen

Blog

Leerlingen begeleiden naar hun toekomst met loopbaanoriëntatie: lob tijdens de praktijkles

10 februari 2025
Nieuws

Het pgp in 5 minuten

5 februari 2025
Blog

A.I. in het vmbo: mijn eerste gedachten en ervaringen

27 januari 2025

Gratis hulpmiddelen.

Vul je naam en e-mail in om direct toegang te krijgen! Klik op de knop hieronder voor toegang of ga terug naar de pagina