Helaas is het me vaker overkomen dan ik zou willen toegeven! Niets is frustrerender dan een project dat vastloopt, zowel voor de leerlingen als voor jou als docent. Ik heb meerdere keren meegemaakt dat alles stroef verliep, de motivatie verdween, en de resultaten tegenvielen. Maar eerlijk is eerlijk, juist in die momenten ontdekte ik de meeste leermogelijkheden, waardoor ik nu deze blog kan schrijven en hopelijk ten minste één andere docent in Nederland inzichten kan meegeven!
De oorzaken achterhalen
Ik heb geleerd dat het belangrijk is om niet direct in de ‘oplosmodus’ te schieten, maar eerst te achterhalen waarom het project vastloopt. Want als ik één grote valkuil heb (en die heb ik nog steeds weleens), is het dat ik meteen wil beginnen met oplossingen aandragen – vaak zonder er echt goed over na te denken. Het is net alsof je snel even een pleister plakt op een lekkende kraan zonder de waterleiding te controleren. Het lijkt even te werken, maar uiteindelijk heb je een natte bende in de keuken. In plaats daarvan ben ik gaan kijken naar de echte oorzaak: Is de opdracht misschien te moeilijk? Hebben de leerlingen hun interesse verloren? Door hierover open in gesprek te gaan met mezelf en ook de klas, kreeg ik waardevolle inzichten die me hielpen om het project weer op de rails te krijgen.
Flexibel zijn en bijsturen
In plaats van koppig vast te houden aan mijn oorspronkelijke plan, leerde ik om flexibel te zijn en me aan te passen aan wat er nodig was. Ik begon met het aanpassen van opdrachten: soms maakte ik ze uitdagender voor leerlingen die wat meer aankonden, en soms vereenvoudigde ik ze voor leerlingen die vastliepen. Wat ik ook deed, was de leerlingen meer autonomie geven over de richting van het project. Ik vroeg ze wat zij anders zouden willen doen, waar hun interesses lagen, en hoe ze zichzelf wilden uitdagen. Een sterk project is namelijk niet van tevoren volledig uitgestippeld. Natuurlijk staan je einddoelen (gekoppeld aan de eindtermen) vast, maar de weg die leerlingen bewandelen om daar te komen, kan nu eenmaal verschillen en onverwacht verlopen.
Een voorbeeld hiervan is een project waarin leerlingen een product moesten ontwerpen. In plaats van hen een strakke planning op te leggen, liet ik ze hun eigen plan maken binnen een gegeven structuur. Hierdoor kregen ze het gevoel dat ze zelf aan het roer stonden, wat een enorme boost gaf aan hun motivatie. De ene groep wilde een volledig nieuwe richting op, terwijl de andere groep juist behoefte had aan meer handvaten. Door naar ze te luisteren en samen te werken aan de aanpassingen, kwam er weer energie in het project en kregen de leerlingen meer vertrouwen in hun eigen vaardigheden. Ze voelden dat hun inbreng er echt toe deed, en dat zorgde voor een enorme omslag. Dus… Hier zijn een paar handige tips voor docenten die zich in dezelfde situatie bevinden:
- Neem even afstand: Raak niet meteen in de ‘oplosmodus’. Neem een stap terug en probeer de oorzaak van het probleem te achterhalen.
- Ga in gesprek met je leerlingen: Vraag wat zij denken dat er misgaat en luister naar hun ideeën (vmbo’ers leren dan misschien geen Grieks of Latijns, maar ze zij echt wel slim!). Vaak hebben ze zelf al goede suggesties om het project weer vlot te trekken.
- Wees flexibel en durf bij te sturen: Sta open voor veranderingen in je projectplan. Soms werkt een kleine aanpassing al om de motivatie terug te brengen.
- Verdeel en heers: Werk met duidelijke deelopdrachten en deadlines, zodat leerlingen steeds kleine successen ervaren (de stap van beginnen in week 1 tot opleveren in week 7 is te groot). Dit geeft hen het gevoel dat ze vooruitgang boeken.
- Betrek je leerlingen bij de oplossing: Laat hen meedenken over hoe het project beter kan worden. Dit geeft ze eigenaarschap en maakt hen meer gemotiveerd om verder te gaan.
- Wees niet bang voor chaos: Projectgericht leren is nooit perfect en dat hoeft ook niet. Chaos kan juist leiden tot creativiteit en nieuwe ideeën. Zie het als een onderdeel van het leerproces.
- Vier kleine successen: Soms lijkt het project nog ver weg van de eindstreep, maar vier de kleine stappen die leerlingen zetten. Dit houdt de energie en motivatie erin.
Hopelijk helpen deze tips je om de volgende keer dat een project dreigt vast te lopen, de boel weer op de rails te krijgen! Heb je zelf nog tips of herken je deze situatie en wil je er eens over in gesprek? Stuur me gerust een mailtje.
Bryan is onderwijsontwikkelaar voor het vmbo bij Dubbelklik. Met ervaring als mentor, vakgroepvoorzitter en docent in o.a. de vakken Dienstverlening & Producten, Zorg & Welzijn, Fotografie en Robotica op het vmbo, deelt hij zijn praktijkervaringen en inzichten om collega’s te inspireren en te ondersteunen. Neem contact op via bryan@dubbelklik.nu.
